Chụp cắt lớp vi tính bụng và đau bụng cấp

05-02-2022

Đau bụng cấp là gì?

Đau bụng cấp: là tình trạng đau bụng đột ngột và diễn tiến nhanh, một số có nguy cơ đe dọa tính mạng. Trước đây, thuật ngữ “đau bụng cấp” thường được dùng cho tình trạng đau bụng cần can thiệp ngoại khoa, tuy nhiên hiện nay thuật ngữ này được mở rộng để chỉ tình trạng đau bụng cần được chăm sóc y tế, bao gồm nguyên nhân nội và ngoại khoa

Triệu chứng của đau bụng cấp có thể xuất hiện với nhiều mứ độ khác nhau gồm: đau như dao đâm, đau quặn, đau lâm râm …. Vị trí đau cũng thay đổi tùy theo từng bệnh lý như đau hạ sườn phải, đau thượng vị, đau hố chậu phải, đau hố chậu trái, đau toàn bụng…

Tuy nhiên, không phải lúc nào mỗi vị trí đau cũng đặc hiệu cho mỗi loại bệnh (vì mỗi vị trí trong ổ bụng có nhiều tạng xếp chồng lên nhau), do đó cần thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh (X quang, siêu âm, cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ) để xác định tổn thương.

Cắt lớp vi tính là gì?

Chụp cắt lớp vi tính (còn gọi là CT) là một kỹ thuật chẩn đoán, giúp tạo ra các hình ảnh bên trong cơ thể. Các hình ảnh tạo ra có thể được tái tạo, định dạng lại trên các mặt phẳng khác nhau, thậm chí tạo ra hình ảnh ba chiều, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác. Các hình ảnh này có thể được xem trên máy tính, in ra thành tấm phim hoặc máy in 3D, in ra đĩa CD hoặc VCD.

Hầu như các máy chụp cắt lớp vi tính đa dãy đầu dò (MSCT) hiện nay đều có thể thu được nhiều lát cắt trong một lần quét, điều này giúp rút ngắn thời gian chụp chỉ trong vài giây, vì vậy dễ thực hiện ngay cả với các đối tượng khó nằm yên như trẻ em, người già và người bệnh nặng.

Trong trường hợp đau bụng cấp, chụp cắt lớp vi tính phát hiện được gì?

So với X quang hay siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CLVT) cung cấp được nhiều thông tin hơn, đặc biệt là các tạng đặc, ruột và mạch máu.

Các báo cáo gần đây cho thấy, chụp cắt lớp vi tính sớm (trong 24h đầu) giúp tăng độ chính xác trong chẩn đoán, giảm thời gian nằm viện và giảm tỷ tệ tử vong trong đau bụng cấp.

Đa phần trong các trường hợp khảo sát ổ bụng, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm một liều thuốc vào tĩnh mạch người bệnh (gọi là thuốc cản quang) nhằm bộc lộ hình ảnh các cơ quan cũng như tổn thương rõ hơn.

Một số bệnh lý thường gặp trong đau bụng cấp gồm:

Viêm, nhiễm trùng cấp: viêm ruột thừa, viêm túi mật, viêm túi thừa đại tràng.
Các bệnh về ống tiêu hóa: tắc ruột, xoắn ruột, thủng dạ dày ruột non, đại tràng.
Các bệnh về mạch máu: tắc mạch mạc treo, phình động mạch chủ bụng vỡ…
Các bệnh tiết niệu: viêm thận – bể thận cấp, sỏi kẹt niệu quản.
Nhóm nguyên nhân chấn thương: vỡ gan, vỡ lách, vỡ ruột.
Các bệnh phụ khoa: thai ngoài tử cung vỡ, viêm – áp xe phần phụ, u nang buồng trứng xoắn, lạc nội mạc tử cung.

Người bệnh cần chuẩn bị gì nếu chụp cắt lớp vi tính khi đang đau bụng cấp

Mặc quần áo thoải mái, có thể phải thay quần áo thường bằng quần áo choàng tại bệnh viện.
Các vật dụng bằng kim loại sẽ được yêu cầu tháo, gỡ trước khi chụp nhằm tránh tạo ảnh nhiễu như: điện thoại, chìa khóa, dây nịt, áo chip phụ nữ loại có gọng, các loại khuyên vùng bụng – chậu.
Nói với bác sĩ các loại thuốc đang dùng, các loại dị ứng trong trường hợp chụp chụp cắt lớp vi tính có tiêm thuốc cản quang đường tĩnh mạch.
Với bệnh nhân là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, PHẢI thông báo với bác sĩ và kỹ thuật viên trong trường hợp có thai hoặc đang nghi ngờ có thai.